İason, Jason, Yason (Yunan Mitolojisi)
Makale: Özhan Öztürk
İason (Yunanca Ιάσων), Yunan Mitolojisinde İolkos kralı Aeson ile Phylakus’un kızı Alkimede’nin (veya Polymede) oğlu, Promakhus’un kardeşi olan Argonautların lideridir.
İason Kimdir? Argonatların Kolhis Seferi
Babasının yarı üvey kardeşi Pelias tahtı zorla ele geçirince İason güvenliği için
gizlenmiş ve Kheiron adlı kentaur tarafından büyütülmüştür. Bir söylenceye göre babası oğlu reşit oluncaya kadar iktidarı kardeşi Pelias’a emanet etmiş, bir başkasına göre ise Pelias ağabeyini iktidardan uzaklaştırmıştır. Kheiron’dan savaş ve şifacılık eğitimi alan İason, Teselya’ya üzerinde bir panter derisi, iki elinde birer mızrak ve sol ayağında sandaleti olmadığı halde dönmüş ve beş gün babasının evinde kalmasının ardından amcasından kendisine ait olan iktidarı istemiştir. Bir kâhinden “yalnızca bir ayağında papuç bulunan (monosandalos) bir adamdan sakınması” uyarısı olan Pelias genci gördüğü an dehşete düşmüşse de İason’a Phriksos’u Kolhis’e sırtında uçuran koçun bir ejderha tarafından korunan altın postunu getirmesi şartıyla dileğini kabul edeceğini bildirmiştir. Athamas, kâhinlerin bildirdiği adamı ülkeden uzaklaştırarak zorla ele geçirdiği tahtını koruduğunu sansa da bilmediği şey sandaletsiz adamın aynı zamanda verdiği olanaksız görevi yerine getirecek kişi olarak Hera’nın korumasında geri döneceğiydi.
İason ve Medeia
Bir başka söylencede ise Peleus bir kâhinin sözüne inanıp yeğeninden korkmuş ve ona ‘kralını öldürmek isteyen kişiye ne ceza verilmeli’ diye sorunca İason ‘onu altın postu almaya gönderirdim’ cevabını verince Argo yolculuğu gerçeklemiştir. Bazı yazarlar bu fikrin Pelias’ın kendisine yeterli saygı göstermediği için kralı öldürmesi için Medeia’yı Kolhis’ten getirmeye çalışan Hera tarafından İason’un aklına sokulduğunu kaydetmişlerdir. İason, Phriksos’un oğlu Argos’un inşa ettiği Argo gemisi ve Argonaut olarak adlandırılan bir grup denizci ile birlikte Kolhis’e gitmiş, sayısız maceradan sonra postu ele geçirmeyi dahası kendisine âşık olan ülkenin kralı Aeites’in kızı büyücü Medeia’yı da beraberinde getirmeyi başarmıştır. Medea yanına küçük kardeşi Apsyrtus’u da almışsa da babasının gemileri peşlerine düşünce kardeşini kesip parçalar halinde denize atmış babasının gemisi parçaları toplarken Argonautlar kaçmayı başarmıştır. Medea’nın teyzesi olan büyücü Kirke’nin adasına vardıklarında İason ile Medea işledikleri cinayetten domuz kanıyla arındırılmışlardır. Kolhis gemileri Argo’ya yetiştiğinde İason kızı geri vermemek alelacele Medea ile evlenmiştir. İason Teselya’ya dönüp postu Zeus tapınağına asması için amcasına verip hakkı olan tahtı istediğinde adam İason’un erkek kardeşini öldürmüştür. Bunun üzerine Medea büyü ile babalarını gençleştireceklerine inandırarak Pelias’ın kızlarının adamı öldürüp bir kazanda kaynatmalarını sağlamıştır. Bununla birlikte İason tahtı istememiş krallığı Pelias’ın oğluna bırakarak Korinth’e dönmüştür. Başka bir varyantta İason’un Pelias’ın yerine tahta çıktığı veya Medeia’nın babaları Pelias’ı öldürmelerini için kızlarını kandırdığından dolayı karı kocanın İolkos’tan Korithos’a sürüldükleri anlatılmaktadır. Sürgünden 10 yıl sonra karısından bıkan İason Kral Kreon’un kızı Kreusa (veya Glauke) ile evlenmeye karar verince Medea çılgına dönmüş kızın hediye olarak gönderdiği büyülü bir gelinliğin içinde yanarak ölmesine sebep olduğu yetmezmiş gibi üstüne bir de İason’dan olan iki çocuğunu da öldürmüştür. İason bu olaydan sonra Peleus ile ittifak kurarak İolkos tahtını amcaoğlu Akastos’tan almayı başararak ülkesinde hüküm sürmüştür.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016
Argonautlar Seferi, Argonautica EfsanesiArgonautica: Argonotların Altın post Peşinde Efsanevi Kolhis Yolculuğu |